Tú Trần - Người trẻ giữ lửa nghề gốm theo cách riêng

Ấn tượng về người trẻ chọn cách làm gốm - học gốm bài bản

Trại Cá biết đến Tú là 1 cơ duyên, chúng tôi đều có chung mong muốn sáng tạo trên những chất liệu truyền thống, Đến nay là năm thứ 3 hợp tác, Trại Cá cùng Tú trần đã có nhiều sản phẩm hợp tác sáng tạo. Thời điểm đầu, chúng tôi tìm hiểu về Tú như một hoạt động tham khảo thông thường trong quá trình tìm đối tác về gốm. Nhưng càng xem kỹ, nghe kỹ, càng đi sâu vào cách Tú kể về nghề, chúng tôi nhận ra đây là một người không đơn thuần làm sản phẩm, mà đang lựa chọn sống cùng nghề một cách nghiêm túc và có chiều sâu.

Sinh ra trong một gia đình có truyền thống gốm Bát Tràng, Tú từng có cơ hội nối nghề theo cách khá bằng phẳng. Nhưng anh lại chọn một hướng khác – rẽ khỏi ngành kinh tế, thi lại vào Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội và học chuyên ngành gốm từ năm đầu. Lựa chọn này thể hiện rõ một điều: Tú không học nghề chỉ để biết làm, mà học để hiểu kỹ, đi dài và làm nghề theo cách có trách nhiệm. Anh không muốn đơn thuần trở thành người tiếp nối, mà muốn hiểu vì sao nghề ấy đáng gìn giữ và cần được thể hiện lại theo cách của thế hệ mình.

Với Trại Cá, đây là điều đáng ngưỡng mộ. Không phải ai trẻ cũng chọn đi đường khó. Không phải ai làm thủ công cũng chọn cách học bài bản. Và không phải ai xuất thân từ làng nghề cũng dám nghĩ khác, làm khác. Tú đã làm được cả ba điều đó – và làm một cách bền bỉ, không ồn ào.

Phong cách gốm đầy cá tính

Lần đầu gặp Tú ở xưởng, điều khiến chúng tôi ấn tượng không phải là những sản phẩm sẵn có mà là không gian làm việc. Trên bàn là hàng chục mẫu thử men, sổ ghi chú chi chít các công thức phối chất liệu, các bản phác thảo tạo hình và bảng màu in thử nhiều lần. Xưởng nhỏ nhưng gọn gàng, mọi thứ đều phản ánh một thái độ làm nghề vô cùng rõ ràng.

Tú thử nghiệm nhiều dòng sản phẩm khác nhau, nhưng phong cách chung vẫn rất thống nhất: gốm có hình khối đơn giản, bố cục chặt chẽ, họa tiết mang yếu tố truyền thống nhưng được thể hiện bằng tay và có dụng ý mỹ thuật riêng. Những hình ảnh quen thuộc trong văn hoá Việt được đưa vào từng sản phẩm với màu men trầm, lớp vẽ nhẹ tay và cảm giác gợi mở, không đóng khung.

Tú không cố “hiện đại hóa” gốm truyền thống, cũng không phục dựng quá khứ theo kiểu làm lại cho giống. Anh chọn giữ cái tinh thần, cái không khí cũ trong sản phẩm, rồi thể hiện nó bằng ngôn ngữ tạo hình, tỷ lệ, chất men phù hợp với người dùng hôm nay. Chính điều này khiến sản phẩm của Tú không nằm ở khoảng giữa của hoài cổ và hiện đại, mà có bản sắc riêng – điều mà Trại Cá luôn tìm kiếm trong những người cộng tác.

Khi hỏi về việc tại sao chọn trở thành một nghệ sĩ gốm, chứ không gọi mình là nghệ nhân, Tú chỉ nói ngắn gọn: “Vì em muốn sáng tạo, không phải làm theo mẫu có sẵn”. Câu nói ấy rất thật, không làm màu, nhưng chứa đủ tinh thần mà một người làm thủ công cần có trong thời đại này: dám nghĩ, dám thử, và không lặp lại người đi trước.

Mối “duyên” giữa Trại Cá và Tú Trần

Khi làm việc với Tú, điều khiến chúng tôi quyết định không nằm ở hình thức. Chúng tôi bị thuyết phục bởi cách anh mô tả quá trình tạo nên một sản phẩm: từ khâu lên ý tưởng, phác thảo, chọn chất đất, thử men, tạo hình, nung lò và hoàn thiện. Mỗi chi tiết đều có lý do tồn tại. Không có gì là “cho vui” hay “để đẹp”. Tất cả đều gắn với trải nghiệm người dùng, với câu chuyện văn hoá, hoặc ít nhất là với một suy nghĩ kỹ về hình và chất.

Trong các buổi làm việc, Tú không ngần ngại phản biện, chỉnh sửa, đề xuất lại quy trình sản xuất để phù hợp hơn với nhu cầu của Trại Cá mà vẫn giữ được tinh thần của anh. Anh không chỉ làm đúng đủ cho xong để giao thành 1 đơn hàng, mà luôn giữ tiêu chuẩn chất lượng và cách thể hiện rõ ràng. Điều này cho chúng tôi một cảm giác an tâm rất rõ: đây là người làm nghề thật, và làm nghề với lòng tự trọng rất cao - cái tâm, cái tầm của người nghệ sĩ thực thụ.

Với Trại Cá, Tú không phải là người “làm gốm cho thương hiệu”, mà là người cùng chúng tôi giữ một phần văn hoá trong sản phẩm. Sự có mặt của anh trong các sản phẩm tại Trại Cá không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ, mà còn là một tuyên ngôn nhẹ nhàng: những gì làm bằng tay, có ý thức và có chiều sâu vẫn luôn xứng đáng được tôn trọng.