Làng Hạ Thái, Duyên Thái vốn chuyên làm sơn mài. Trại Cá đã đến làng Hạ Thái vài lần rồi ( bạn có thể tìm lại album ảnh trước để tìm hiểu về sơn mài nha ) nhưng nay tớ mới biết trong ngôi làng này, có bác Đỗ Văn Kỳ, là gia đình duy nhất còn làm đèn cù, đèn lồng thỏ.

LỊCH SỬ

Nghề này có từ bao giờ? bác cũng không biết nữa, chỉ biết bác đã làm nghề 50 năm, đời ông chắc cũng phải ngần ấy năm nữa. Ngày xưa, cũng có vài ba nhà làm. Ở phố Lý Thái Tổ, Hà Nội, cũng có ông Xuân, ông Kiến, ông Phúc làm đèn cù đèn lồng. Nhưng sau này bỏ hết, giờ chỉ còn gia đình bác làm thôi.

LÀM SẢN PHẨM

Nguyên liệu chủ yếu là đay, ngày xưa bên sông có nhiều đay lắm. Nay thì mất dần hết nên nhà bác tự trồng. 3 sào ruộng trích ra chỉ để trồng đay, cây có thể cao tới 3m. Chỉ thu hoạch 1 lần vào cuối năm, thời điểm này cây già, chắc.

Trồng đay rất vất vả, vì cây cao, thân yếu nên gió bão là hỏng ngay. Khi có mưa bão cần đi đóng cọc để giữ đay khỏi đổ, nhổ cỏ, chăm sóc thường xuyên để cây đủ dài. Phần thân dài thẳng mập thì làm đèn cù, phần ngọn mảnh hơn làm đèn thỏ.

Đay đem về tước vỏ, vỏ đay tận dụng làm dây buộc hàng rất dai và dẻo. Sau đó thân đay được cưa ra, luộc nước vôi cho trắng, chống mối mọt và phơi khô.

Các công đoạn phải nhanh chóng hoàn thành trước khi mùa xuân tới, tầm tháng 2-3 là mùa nồm ẩm, nếu làm trong thời điểm này sẽ rất khó bảo quản.

Nứa từ trên Hoà Bình xuống, mình mua về chẻ vót cho phù hợp. Hồ dán là bột sắn quấy lên, có khi dùng bột nếp.

Giấy bóng kính lấy từ Hàng Mã, họ nhập về nhuộm rồi giao cho mình.

Q: Bác ơi sự khác nhau giữa giấy bóng kính và giấy nilon là gì?
A: Giấy bóng kính mới dán được, nilon mặt trơn, không ăn hồ. Giấy bóng kính khi khô nó sẽ căng lại, lúc căng lúc chùng tùy thời tiết và độ ẩm không khí, còn nilon thì không như vậy.

Đặc điểm của sản phẩm này, kể cả với trống cơm hay các đồ chơi khác, là sợ trời mưa, trời ẩm. Khi mưa ẩm bề mặt đều không căng. Trời mua thu gió hanh hanh thì rất căng đẹp

ĐỜI SỐNG

Nghề này không đủ sống nên nhà bác vẫn làm ruộng, còn làm nghề chỉ tập trung lúc cuối năm hoặc khi nông nhàn.

Q: Khó khăn lớn nhất của nghề là gì ạ?
A: À khó khăn nhất chắc là tránh các chú công an, sáng 3h sáng dậy buộc hàng, 4h đã chở lên Hàng Mã bán, chỉ có đi giờ đó hoặc đi buổi đêm là tránh được công an. Hàng thì nhẹ nhưng cồng kềnh, hôm nào xui xui bị thổi còi là coi như chả có lãi. Còn tiền lãi không bõ tiền thuê xe ô tô nên mình vẫn cứ tự chở xe máy như vậy.

Q: Bác có yêu nghề không và vì sao ạ?
A: Có chứ, phải yêu chứ, một phần cũng vì yêu trẻ con. Thích làm cho các cháu chơi, trẻ con cứ vui cười cầm món đồ truyền thống là vui lắm...

Cảm nhận của tớ:

Từ bé tớ đã thích đèn cù, cái đèn như mũ của Đường Tăng, đi đi là quay quay rất đẹp, mong rằng trẻ em ngày nay cũng sẽ có đèn cù trong tuổi thơ của mình. Còn đèn ông sao và đèn kéo quân nữa, bạn chờ Trại Cá đi tìm hiểu tiếp và về kể cho bạn nghe nha.

...
Trại Cá - đồ dùng thủ công Việt Nam
Form đặt set bánh Trung Thu: https://forms.gle/c5gcZXswV7cVHxWZ6
Xem thêm sản phẩm tại: https://traicahome.com/
Ghé cửa hàng tại: Số 1, ngõ 200, Trần Đại Nghĩa, Hà Nội.
Số điện thoại: 035 9233138